Oznûr Deger

 

ANQARA - Rojnamegêre Selma Akkaya Qirkerdişê Parîsî destpêk ra taqîb kerdêne, vat, seba roşnkerdişê qirkerdişî verpersîyarî kewena serê kiftanê her kesî û eşkera kena şexsê her hîrê cinîyê sîyasetmedaran de hereketê cinîyan ê Kurdan hedef ameyo girewtiş.

 

9ê çeleyê 2013ine de heme dinya şahidiyê qirkerdişêk pîl yê siyasî kerdî. Yew raybera kadroyê PKKyî Sakîna Cansiz (Sara), Temsîlkara Kongreya Neteweyî ya Kurdistanî (KNK) a Parîsî Fîdan Dogan (Rojbîn), Endama Tevgerê Ciwanan ê Kurdî ya Ewropayî Leyla Şaylemez (Ronahî) 9ê çeleyî 2013ine de Parîs de Buroyê Enformasyonê Kurdistanî yê Parîsî hetê sîxurê MÎTî Omer Guney ra ameyî qetilkerdiş. Dimayê ke gumanbar zîndan de merde ame vînayîş, ame waştiş ke dewa bêro padayîş. La netîceyê têkoşînê Şarê Kurdî, keye û cinîyan de dewa 2019ine de reyna ame kerdiş.

 

Nuştoxa Ozgur Polîtîka Selma Akkaya ke dewaya qirkerdişî nizdî ra taqîb kena, derheqê babete de qisey kerd.

 

'Ganî ma ê prosesî ra biewnê'

 

Selma derheqê amancê qirkerdişî de erjnayîş kerd û da zanayene ke ganî wexto ke qirkerdiş ca ame biewnê û vat: "O wext pêvînayîşê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî dir amebî destpêkerdiş, Prosesê Muzakereyî ameyêne cuwîyayîş. O wext îqtîdarî behsê Plananê Temîlî kerdêne.  Pêvînayîşê aştîye ameyêne kerdiş. La çîyo ke sîstemî îfade kerdêne Planê Tamîlî no bixo bî. Hetêk ra vînabîyayîşê aştîye hetêk bîn ra zî qirkerdişê cîyayî. Çîyo ke ma ci ra vatêne modelê Srîlanka û Planê Tamîlî no bî. Atmosferêk wina de qirkerdişê Parîsî  ame ciwîyayîş. Hîrê Şoreşgerê cinîyê Kurdan qetil kerdî. No çî  Fransa de ame ca. Muxatabo asas Fransa bixo yo. Hetêk ra bîn zî  dewleta Tirkî ya ke bi tarîxê xo yo qirkerdişan yena zanayene esta. Dimayê qirkerdişê dewleta Tirkî vat 'înfazo mîyanê xo yo.' O wext weş yeno vîrê mi, Wezîrê Karê Zereyî  Manuel Valls ke hema cenazeyî buro de bî ame cayê serebûte û vat do no serebûte bi lezkî roşnî bikerê. La Manûel hîrê rojî peyra Parîs de selahîyetdarê MÎTî û wezîfedarê seferatxaneyê Tirkî dir pêvînayîş kerd û vat: "Wa gumanê kesî çinî bo ma do têkoşîna duştê terorî rayîr şêrê. O wext Tirkîya de cipersayîşêk ame destpêkerdiş. Hetkarîya Tirkîya ke hukmî dir 2010î de amebî qebûlkerdiş."

 

'Bi hedef û îdeolojîk bî'

 

Selma, sewbîna dîqet ant serê hedefgirewtişê hîrê cinîyanê şorişgeran ê Kurdan û nê serebûtî ser o erjnayîş kerd: "O wext dimayê qirkerdişî hinî qeydê vengî û dokumanî vejîyayî meydan. Asasî de serê cinîyan planêk  qirkerdşî çinî bî. Parîs de qirkerdişêk yeno plankerdiş. Seba ma nameyêke yenê dayîş fam kenê ke, o wext qatilî dir derheqê sîyasetmedaranê Kurdan de hinî planê qirkerdişî yenê kerdiş. Belgeyê nimiteyî yê MÎTî de ma na fam kenê,  seba o wextî Sakîne Cansiz Ewropa de nêbî. Ameyîşê Sakîne Cansiz reyde plan vurîyeno û Sakîne hedef a. O wext Sakîne seba karî amebî Fransa. Serê dawetbîyayîşê sazîyanê Kurdan amebî. Hedefgirewtişê Fîdane zî wina bî. La belkî, Leyla rê rojêke tesaduf bî. La wexto merdim goştarîyê trafîkê telefonê Fransayî welatanê eleqedaran dir bifikiro, rojêke vernîyê serebûtî yeno zanayene ke hîrê cinî uca de estê. Bi hedef û pêro îdeolojîk ê."

 

'Qirkerdiş girêdayîyê komployê mîyanneteweyî yo'

 

Selma derheqê prosesê cipersayîşî de zî wina eşkera kerd: "Qirkerdiş bi destê dewleta Tirkî  bêro organîzekerdiş zî hetkarê ey yê mîyanneteweyî zî estê û seba Fransa de zî ame ca, Fransa zî verpersîyar a. Kesê ke helkerdişê meseleyê Kurdan nêwazenê, no qirkerdiş înan rê zî pozîtîf yeno vînayîş. Yanê no hêriş hemverê aştîye bi. Seba nê ma vanê, qirkerdiş komployê mîyanneteweyî ra zî xoser nîyo. Fransa 2007î ra heta nika hemverê Kurdan de şî vurînayîş. Fransa de bêşik her tim tehda bîbî la tehdayê sîstematîk ê hemverê Kurdan 2007î ra tepîya dest pêkerd. Bêşik no tesaduf nîyo. Seba eynî wextî de NATO de rolê têkoşînê terorî dir, seba perîyodêk eşkerakerde dabî Fransa, 2007î ra heta serra 2012î,  272 Kurdan welat de ceza girewtbî û kesê muhîmî zî mîyanê înan de bîbî. Derheqê nê kesan de dewa û cipersayîş, destbendkerdiş bîbî. Dimayê 2007î ra sîstematîkêk esto. 2010î de mabênê Fransa û Tirkîya de pêkerdiş 'hetkarîya hukmî' ameya îmzakerdiş. Tîya de Fonê Fransayî bi israr duştê ney bî, seba ke hetkarîya hukmî ameyêne mehnaya ke heme dosyayê uca danê Tirkîya. Heme trafîkê telefonî, goştarîkerdiş, taqîbkerdişê sazîyan, heme dosyayê îstîxbaratê Fransayî, Tirkîya dir barekerde bî. Kesê ke qirkerdişê Parîsî hedef kerdbî zî, asasê nê malûmatan de hereket kerdbî. Ez sey rojnamegêreke nê vînena. Seba o wext mi dewa taqîb kerdêne."

 

'Melûmatê Fransa pê bîbî'

 

Selma, dîyar kerd ke qatil Omer Guney keweno mîyanê Kurdan û  mimkun nîyo ke melûmatê Fransa pê çinî bo û wina dewam kerd: "Seba ê wextî xeylêk gencê Kurdan ameyî destbendkerdiş û keso ke Hollanda de ameyo destbendkerdiş, gencanê Kurdan dir şîyo sazgehan. Fransa ke her kesî taqîb kena, mimkun nîyo ke verê çimanê înan ra biremo. Seba ke ma zî xeylêk dosyayan zanenê, mimkun nîyo ke Fransa kesêko sey Omer Guney ra wayîrê malûmatî nêbo. Fransa serê herra xo de qirkerdiş meşrû vîna. Bêşik plankerdoxê nê, organîzatorî nê Tirkê, la Fransa ci rê zemînê ke cidî awan kerd bî."

 

'Newe ra dosya ameye akerdiş' 

 

Selma dewam de wina vat: “Dimayê qirkerdişî dewaya îstîmlakî yena akerdiş. Na dewa çarçewaya têkoşînê bi terorî dir amebî ercnayîş. Verê ke kiştox bimiro, cipersayîşêk serê hukmkerdişê ci de bi. Fransa ke 6 mengî ewil verê xo dabi kurdan û kurdan rê cipersayîş kerdibi, dima ra hîn zanayîş û arguman, numareyê telefonî yê ke kiştox ci dir qisey kerdî çapemenî de vejîyayî û no zî rengê dosya vurya. Têkiliyê qatil ê bi MÎTî dir dosya de esto. Heta qatil merdo, dadgerî demî bi serwîsê Îngîlîz yê Tirkîya û Fransa dir hîn nuşteyî kerdî. Îdianameyî de zî îbareyêk wina esto, ‘Bi komêk girêdayê MÎTî yan zî bi MÎTî dir no qirkerdiş ameyo kerdiş. Dima ra gumanbar merd û Fransa vat ‘gumanbar merd dosya ame padayîş.’ Hukm zî vat, ‘çîyêk bêro kerdiş çin o.' La netîceyê israrkerdişê dosya dir, 2019 de dosya amî akerdiş. Bi heme delîlan yeno vînayîş destê Fransa daye estê. La nînan pare nêkeno û no ano hişê merdiman. Yewin seba berjewendiyê ekonomî-polîtîk yê bi Tirkîya dir. Seba nê endîşeyê înan pawitişê Tirkîya esto. Yan zî cayêk nê qirkerdişî de ê zî estê û nêwazenê nê xeberan bi rayaumumî dir pare bikerê."

 

'Têkoşînê cinîyê Kurdî hedef ame girewtiş' 

 

Selma vat: “Yê ke yeno hedefkerdiş, cinîyê kurdî ney, cinîyê têkoşîn dayîne bî. Seba têkoşînê cinîyê kurdî, dinya rê beno rehber. Roşnkerdişê nê qirkerdişê eynî wextî de waştişê heme cinîyan û cinîyê Fransayî zî. Eke ewro hema dosyayêk verê hukmî Fransa yeno kerdiş û hukm derheqê dosya de zanayîşan dano keye, no zî xêrê têkoşînî yo. 2019 de cipersayîşêk newe ame akerdiş û no bi xêrê têkoşînê kurdan û rayaumumî bo."

 

Cinîyan mesaj zelal dabi

 

Selma qiseykerdişê xo de wina bale ant serê serebûtî: "Talîmatê qirkerdişî Erdogan dayo, dîktator muhakeme bikerê", emsar zî vanê, "Heta ke edelet taritî de bimano Fransa sûcdar a". Selma tewr peyîn wina vat: "Leyla di mengî vernîya qirkerdişî amebî tîya. Embazêke ciwane bî. Mi Ewropa de embaza Sakine nas kerd. Ma aye ra nimûne girewtêne. Cinîyêke ma şorişgerîyê ci ra tesîr bîne. Merdişê aye serê ma hemine de tesîr kerd. Fîdane embaza mi bî. Mi xeberê bernameyê aye taqîb kerdêne. Enerjî, huyayîşê aye pozîtîf bi. Her yewe seba ke no qirkerdiş roşn bibo, bar dayî serê milê ma hemine."